Kanak: Bir Hakaretten Kültürel Bir Simgeye Yükseliş

Bir Hakaretin İzinde: “Kanak"

Bir bilmecem var çocuklar!
Haydi sor sor!
Almanya’da Türklere denir, acaba nedir, nedir?
Irkçılık deyince akla, tamam şimdi buldum, hemen onun adı gelir: Kanak. Kanak. Kanak

1970’lerde Almanya’da göçmen olarak yaşasaydınız, bu kelimeyi çok sık duyardınız. Bugün eskisi kadar yaygın değil neyseki ama esas şaşırtıcı olan kelimenin değişimi ve temsil ettikleri. Çünkü “Kanake” aslında “insan” demekken Avrupa sömürgeciliğiyle birlikte zamanla bir hakarete, ardından ise benimseyişle beraber bir direnişe dönüşüyor.

Kanake Kelimesinin Hikayesi

Kelimenin hikâyesi, Almanya’dan çok uzakta, Pasifik Okyanusu’nda başlıyor. 19. yüzyılda Pasifik adalarında zorla çalıştırılan işçilere İngilizler böyle hitap ediyor. O zamanlar orada sömürgesi olan Almanlar da durur mu, hemencecik benimsiyorlar bu kelimeyi ve Alman Kolonyal sözlüğüne ekliyorlar. 

Fransızcada “Canac”, İngilizcede “Kanaka”, Almancada ise “Kanake” halini aldı. Zamanla bu kelime, Avrupalı olmayan, farklı görünen herkes için kullanılmaya başlandı.

Zamanla kelime, Alman olmayan herkese, ama özellikle Türkiye’den gelenlere karşı, tiyatro sahnelerinde bile hakaret amaçlı kullanılmaya başlanıyor, öyle ki Almanca ve Türkçenin harmanlanarak konuşulması, kanak dili anlamına gelen "kanak sprak" olarak adlandırılıyor. Ancak ikinci nesil diyor ki: “Velev ki kanağım.” Böylece bu kelime, sanatsal bir başkaldırının da simgesi haline geliyor. 

“Velev ki Kanak’ım”: Almanya’daki Göçmen Kuşakların Cevabı

Cartel, kelimeyi gururla sahipleniyor; Cem Karaca, Almanya yıllarında çıkardığı albümüne “Kanaklar” anlamına gelen Die Kanaken adını veriyor ve ırkçılık karşıtı kolektif olan “Kanak Attack” oluşturuluyor. 1990’larda Türk kökenli yazar Feridun Zaimoğlu, “Kanak Sprak” adlı kitabında bu dönüşümü edebiyatın merkezine taşıyor.